مالکیت مشاعی رواج زیادی یافته است و در صورت عدم اطلاع از قوانین آن ممکن است متحمل ضررهای سنگین شوید.
افراز ملک مشاع چیست؟
مال و ملک مشاع عبارت است از مالی که چندین نفر در آن سهیم باشند و سهم هر یک از آن‌ها را نتوان به صورت دقیق مشخص و تفکیک کرد. افراز ملک مشاع مختص اموال غیرمنقول مشاعی است.
اموال غیرمنقول به دارایی‌هایی اطلاق می‌شود که قابل حمل و نقل نیستند.
به طوری که اگر حمل و نقل و جابه‌جایی و تفکیکی در آن صورت گیرد، آن ملک یا مال دچار ضرر شود و یا به کلی از بین برود. این مورد را می‌توان به زمین، راهرو یا پارکینگ آپارتمان‌ها تعمیم داد. مالکیت مشاعی به این معناست که ملک در مالکیت دو نفر یا بیشتر قرار داشته باشد. با افراز ملک مشاع، سهام شرکت از این حالت خارج شده و سهم هر یک از آن‌ها مشخص می‌شود.
افراز ملک مشاع به معنای جدا کردن و تفکیک سهام مشاعی افراد از آن ملک و تقسیم آن بین شرکاست. با تقاضای افراز ملک، زمین یا ملک مورد نظر تقسیم شده و به هر یک از آن‌ها، زمین مشخص با توجه به میزان سهام اولیه آن‌ها تعلق می‌گیرد.
با انجام افراز ملک مشاع، مالکیت مشاعی این شرکا پایان یافته و هر یک از آن‌ها صاحب بخش جداگانه‌ای از ملک می‌شوند. هرچند باید این را در نظر داشت که افراز ملک مشاع تنها برای یکی از شرکا نیز ممکن است. به این ترتیب که مالکیت مشاعی یکی از مالکین پایان یافته و مابقی مالکین، مالکیت مشاعی خود را حفظ می‌کنند.
نحوه و شرایط درخواست افراز ملک مشاع
برای انجام افراز ملک مشاع، متقاضی یا متقاضیان باید درخواست اولیه خود را توسط یک وکیل افراز تقدیم دادگاه کنند. تقاضای افراز ملک مشاع را باید در مراجع قضایی و از طریق دادگاه یا مراجع ثبتی و دفاتر ثبت اسناد پیگیری کرد.
در افراز ملک مشاع، سهام هر یک از شرکا از قطعه اصلی جدا شده و بدین طریق اگر اختلافی بین شرکا وجود داشته پایان می‌یابد.
توافق یا عدم توافق هر یک از شرکا در تقاضای افراز ملک مشاع نیز مطرح است. به این معنا که هر یک از آن‌ها می‌توانند تقاضای افراز ملک را مطرح نمایند. توجه کنید که افراز ملک مشاع تنها با حکم دادگاه قضایی قابلیت اجرا دارد. همچنین مراجع حل اختلاف و اعتراض به رأی دادگاه نیز همان مراجع قضایی خواهند بود. افراز ملک مشاع را از طریق وکیل ملکی باید پیگیری کرد.
رسیدگی به درخواست افراز
ملکی که دارای سند نیست، از منظر قانون امکان افراز نخواهد داشت. بدین ترتیب لازم است که افراز ملک مورد نظر محرز باشد. رئیس اداره ثبت محل، پرونده ملک را برای نقشه‌برداری ثبتی ارسال کرده و با این کار، عملیات نقشه‌برداری و معاینه محلی آن ملک صورت می‌گیرد.
پس از انجام این مراحل اگر مشخص شود که ملک مورد نظر قابلیت افراز دارد، این موضوع به تمامی شرکا انتقال داده می‌شود. برای تمام شرکا، ۱۰ روز به عنوان حق اعتراض در نظر گرفته می‌شود. شرکا و مالکین می‌توانند اعتراض خود را در دادگاه حقوقی مطرح کرده و در صورتی که ادعایی خلاف آنچه دادگاه صادر کرده وجود نداشته باشد، افراز ملک مشاع صورت خواهد گرفت.
در این مرحله، نماینده ثبت، صورت‌جلسه افراز را تنظیم می‌کند. هر یک از قطعات از زمین اصلی جدا شده و بر اساس توافق بین شرکا تقسیم می‌شوند. اگر توافق بین شرکا حاصل نشود، تقسیم قطعات بر اساس قرعه‌کشی صورت می‌پذیرد.
در پایان این روند، امضای نماینده ثبت، نقشه بردار و متقاضی افراز و سایر مالکین و شرکا، افراز ملک مشاع پایان می‌پذیرد.